مواردی که باید درطرح سوالات امتحانی رعایت گردد .

مواردی که باید درطرح سوالات امتحانی رعایت گردد .

۱- ذکر مشخصات ضروری در سربرگ سوالات امتحانی :

سربرگ سوالات امتحانی به مثابه شناسنامه سوالات می باشد بنا براین هرچه مشخصات لازم در آن بیشتر رعایت شود ارزشمند تر است. (هر چند در امتحانات داخلی مدارس عدم رعایت این امر به نظر اشکالی به وجود نمی آورد، ولی رعایت آن درامتحانات پایان ترم ضروری است ).

نمونه یک سربرگ کامل :  

بسمه تعالی

سوالات امتحان درس: .......................      وزارت آموزش و پرورش                سال تحصیلی : ** / ** پایه :  ........................      سازمان آموزش و پرورش استان کرمانشاه              تاریخ امتحان : **/**/** مدرسه راهنمایی : ....................        شهرستان / ناحیه / منطقه :...............     ساعت شروع : ** / ** گروه : ........................                                                                       مدت امتحان : *    دقیقه نام و نام خانوادگی : ........................ نام کلاس : ................... شماره آمار: ...................... صفحه : ...............

2-توجه به کیفیت سوالات امتحانی :(ازنظرخط وتکثیر وتقسیم بندی جزئیات هرصفحه ازسوالات )

رعایت این امر موجب می شود دانش آموزان با آرامش و دقت بیشتری به سوالات پاسخ دهند . همچنین تایپ کردن سوالات با فونت و نوع خطِ مناسب نسبت به دست نویسی آن ارجعیت داد.

3- توجه به ملاک های فنی سوالات امتحانی :

3-1- رعایت تناسب بارم بندی سوالات با جدول بودجه بندی پیشنهادی :

اگر درامتحانات داخلی (مستمر) قصد دارید که مثلاً از 3 مبحث امتحان بگیرید شما می توانید با توجه به حجم مطالب تدریس شده ، حساسیت هربحث ، ضعف یا قوت دانش آموزانتان درآن مبحث و ... به راحتی هرالگویی که مناسب می دانید برای تعیین نمره به آن سه مبحث درنظر بگیرید . این امر نه تنها بدنیست بلکه عمل به آن توصیه می شود. اما پس ازپایان ترم و پایان سال تحصیلی شما باید به یک بودجه بندی دقیق و جامع که حاصل همفکری دوستانتان درمنطقه ، سازمان یا وزارت خانه است احترام بگذارید یا حتی الامکان مشابه آن بودجه بندی نمره هرمبحث را اختصاص دهید . مثلاً اگر برای یک مبحث از حساب یا هندسه 1 نمره برای ترم دوم اختصاص یافته است دادن نمرات 25/0 یا 2 نمره به آن کار درستی نیست .

مضافاً ، چنانچه قصد دارید به دانش آموزانتان دربه خاطر آوردن مطالب درسی کمک کنید و آنان با آرامش و دقت بیشتری به سوالت پاسخ دهند بهتر است

الف: بخش های اصلی (که درفهرست اول کتاب با رنگ سبز نوشته شده است ) بصورت نوار کوچکی دربالای سوالات دروس آن بخش آورده شود . به عنوان مثال در(پایه اول ) می توان بعد از نوشتن مطالب ضروری در سربرگ سوالات ، ابتدا بنویسید

سوالات حساب

و بعد سوالات این مبحث را بیاورید . بعد از نوشتن آخرین سوال این مبحث مثلاً سوال 5 ، بنویسید

سوالات کسر ، نسبت و اعشار

بعد ازذکر سوالات این مبحث ( که می تواند شامل بخش اول و دوم کسر باشد. ) و مثلاً تا سوال 9 ادامه پیدا می کند ، بنویسید

سوالات اعداد صحیح

و ...

ب : سعی کنید سوالات به ترتیب دروس طرح شوند . مثلاً دربخش حساب ابتدا سوال مربوط به بخش پذیری را بیاورید و بعد سوال مربوط به مقسوم علیه های یک عدد و ...

3-2- توجه به تناسب توزیع بارم با جواب سوالات : گاهی اوقات نمره یک سوال ، به خاطر نوشتن عملیات جبری و یا تقسیم شدن سوال به بخش های کوچک تر باید متناسب با پاسخ مورد نظر درج گردد. بطور مثال اگراعداد اول بین 40 تا 50 را از دانش آموزان خواسته اید . نمی توانید برای آن نمره 5/0 یا 1 درنظر بگیرید .

البته برای یک پاسخ کوتاه نمره بالا و یا برعکس ، برای یک پاسخ طولانی نمره کم درنظر گرفتن نیز صحیح نمی باشد.

3-3- استفاده ازانواع سوالات امتحانی:  (چهارجوابی ، صحیح ، غلط ، کوتاه پاسخ و ... )

توجه به این امر به آن علت است که هدف ازطرح سوالات فقط نوشتن عملیات ریاضی و رسیدن به یک پاسخ منحصر به فرد ازسوی دانش آموزان نمی باشد.

4- رعایت سطوح حیطه های شناختی درتدوین سوالات امتحانی:  (دانش، فهمیدن ، کاربرد ، تجزیه و تحلیل ، ترکیب و ارزشیابی .)

4-1- قراردادن یک یا دو سوال ازسطوح دانش یا فهمیدن درابتدای آزمون و یا هر بخش ازآن : رعایت این موضوع ازنظر روانی دانش آموزان را درپاسخ دهی به سوالات تواناتر می سازد . ضمناً حتی المقدور ازتمامی حیطه های شناختی سوالاتی مطرح نمایید . (البته با این پیش فرض که دردرس ریاضی عمده نمرات آزمون باید مربوط به سطوح میانی حیطه های شناختی ، یعنی؛ با فهمیدن ، کاربرد، تجزیه و تحلیل و ترکیب باشد و به سطوح دو سر طیف یعنی دانش و ارزشیابی نمره کمتری تعلق گیرد .

4-2- هرسوال باید تنها یک هدف آموزشی را مدنظر قراردهد:

بعضی بیش از یک هدف و یا چند حیطه شناختی را مدنظر قرارداده اندکه درست نیست بطور مثال دربعضی ازنمونه سوالات گفته شده است ؛

« بردار3- ابتدا در5+ راروی محور رسم کرده و متناظر با آن یک تفریق بنویسید. »

حال اگر دانش آموزی نتواند بردار را رسم کند و یا دررسم بردار اشتباه کند، به ناچار نمره تفریق را نیز از دست می دهد .

5- رعایت ترتیب سطوح و دشواری سوالات امتحانی :

درچینش سوالات ، ابتدا سوالات ساده و بعد سالات مشکل را بیاورید . درسوالات چند بخشی نیز همواره سعی کنید عبارت ساده تررا اول بیاورید و بعد عبارت پیچیده تر را .

6- رعایت ادبیات سوال امتحانی: (ازنظرقواعد املاء نویسی ، نکات دستوری و کوتاه و بدون ابهام طرح کردن سوالات . )

بعضی ازهمکاران با جملات طولانی و غیر ضروری سوال خود را بیان می کنند این امر خود موجب گمراهی دانش آموزان درپاسخ دادن به سوال می شود به عنوان مثال ؛ در یک نمونه ازنمونه سوال های ارسالی به گروه های آموزشی نوشته شده بود«حاصل عبارت زیر را دربرگه امتحانی حساب کرده و آن را بنویسید ضمناً نوشتن راه حل لازم است و نمره دارد. »

بهتربود مثلاً نوشته می شد؛  « حاصل عبارت زیر را به دست آورید . (باذکرراه حل ).»

درعین حال اگر بخواهید دانش آموز دقیقاً آنچه را که شما خواسته اید درپاسخ سوال بیاورد باید جملاتی را که دربیان سوال به کارمی گیرید همین هدف را دنبال کند مثلاً دربعضی ازنمونه سوالات آورده شده است ؛

 > = <

 و منظور طراح این بوده است که درعبارت مقابل یکی ازعلائم > ، = و یا < بگذارید.

7- ذکر چند مسئله درسوالات امتحانی:

توجه صرف به نوشتن راه حل عملیات عددی بدون محک زدن دانش آموزان درمهارت های دیگری مانند مهارت حل مسئله یک ضعف محسوب می شودبنابراین سعی کنید درهریک ازامتحانات  (به خصوص امتحانات پایانی ) یک یا چند مرحله درحد توانایی ذهنی دانش آموزان ازمفاهیم همان پایه مطرح نمائید .

چند توصیه مهم دیگر درطراحی سوالات تراکمی :

1-   سعی کنید دراوقات فراغت خویش، چندین نمونه سوال ازهرپایه را باتوجه به امتحانات ماهیانه ، میان ترم ، ترم و سالیانه که درنظر دارید ازقبل تهیه کنید و برای خود یک بانک سوال درست کنید تادرموقع نیازبه سادگی ازآنها استفاده نمایید. ( اگردرمنزل کامپیوتر دارید می توانید بعدها سوالات بهتری را به هرنمونه اضافه کنید. )

2-   سعی کنید درطراحی سوالات خود کمترین ایرادات نگارشی ، علمی و فنی داشته باشید . چراکه بجز دانش آموزانتان ، بعضی ازاولیاء آنها نیز (که ممکن است ازسطح علمی خوبی برخوردار باشند)، آن را مطالعه کنند. درنتیجه، وجود بعضی ایرادات  درقضاوت بعضی ازآنها در موردشما تأثیر منفی خواهد گذاشت . ( منظور این نیست که به سمت سوالات سخت و پیچیده گرایش پیدا کنید.)

3-   بدترین کار این است که پس از تصحیح اوراق امتحانی دانش آموزان بدون کمترین عکس العملی آن را دردفتر نمره درج کنید . بلکه باید زیرکانه ازاین کاربهره برداری کنید مثلاً هریک از امتحانات مستمری که ازدانش آموزانتان می گیرید رضایت و عدم رضایت خودرا به هردانش آموز به صورت حضوری و دوستانه اعلام کنید . این کار اگر وقت تدریس آن جلسه شما را بگیرد.ارزشش را دارد چراکه دانش آموزانتان می فهمند پیشرفت درسیشان برای شما مهم است . به همین خاطر بسیاری ازآنها قول جبران وضعیت خود را درامتحانات آتی می دهند هرچند بعضی ازآنها به دلایل بسیاری ازجمله مشکلات خانوادگی ، نداشتن استعداد و پشتکار دردرس ریاضی و ... هیچ گاه نخواهند توانست حتی به نمره متوسطی که مدنظرشما است نزدیک شوند. ولی شما سعی کنید که اندک پیشرفت آنها رانیز درنظر بگیرید و ایشان را تشویق کرده و به مطالعه بیشتر رهنمود سازید . فراموش نکنید که کار دانش آموزی که ازنمره مثلاً 3 خودش را به نمره 5/4 می رساند بسیار سخت ترازکاردانش آموزی است که از نمره مثلاً 12 به نمره 15 می رسد .

4-   بعضی ازاولیاء درمراجعه به مدرسه ، صحبتها و گلایه های شفاهی شما را از فرزندشان پس ازمدت کوتاهی به فراموشی می سپارند . بنابراین توصیه می شود درانتهای سوالات امتحانی ( با فرض خالی بودن حدود  فضای آخرین صفحه امتحانی ) بنویسید ؛

·       وضعیت درسی دانش آموز با توجه به نمره امتحانی ............. ارزیابی می شود.

عالی ¡   خیلی خوب ¡   خوب ¡   متوسط ¡    ضعیف ¡    خیلی ضعیف ¡

و بعد متناسب با نمره او یکی ازدایره ها را علامت بزنید . ( این عمل موجب می شود والدینی که به برخوردهای رسمی اهمیت بیشتری می دهند به فکر چاره بیفتند و آگاهانه تر با شما برای ارتقاء وضعیت درسی فرزندشان مشاوره کنند.)

همچنین قبل یا بعد ازتایپ مطلب فوق می توانید رتبه دانش آموز در کلاس را ذکر کنید درزیر این مطالب نیزمحلی را برای امضاء و نظر والدین دانش آموزتان درنظر بگیرید .

باآرزوی موفقیت برای شما سروران عزیز

یوسف شاهمرادی سرگروه ریاضی ناحیه یک